فالیزوانیان - بلاغی

یک هفته است که چیزی ننوشتم. یک دلیل اش این بود که مهمان داشتم و سرم شلوغ بود. ولی دلیل اصلی اش فکر کنم دیدن گزارش هایی درباره ی مرگ فالیزوانیان بود.

مرگ فالیزوانیان و شرایطی که منجر به مرگ او شد، به نظر من دردناک ترین حادثه/فاجعه ای بود که در سالهای اخیر در ایران اتفاق افتاده. دردناک از دو جهت: اول اینکه مرگی بود که به آسانی هرچه تمام تر میشد از آن جلوگیری کرد. دوم اینکه وقتی از جزئیات حادثه مطلع میشوی، عمق عقب ماندگی ایران را درمی یابی، و از اینکه هیچگونه آینده ی روشنی برای مملکتی که همچین اتفاقی در آن پیش میاید نمیبینی، ناامید و دلزده میشود.

خبرش رو شاید شنیده باشید. به ظاهر خیلی ساده بود:

موتورسوار ايراني كه قصد داشت با پرش از روي ‪ ۲۲‬اتوبوس به فاصله ‪۶۶‬ متر، ركورد جهاني را به نام خود ثبت كند، در هنگام فرود و برخورد با اتوبوس پانزدهم كشته شد.

هنگام چيدن اتوبوسهاي شركت واحد براي اين پرش، به فاصله يك اتوبوس تا محل فرود خالي بود كه مسوولين برگزاري اقدام به چيدن اتوبوس‌ها از محل فرودكردند ولي بين اتوبوس چهاردهم و پانزدهم به فاصله يك اتوبوس خالي ماند.

فاليزوانيان از روي چهارده اتوبوسي كه كنار هم چيده شده بود پرش كرد و درمحلي كه خالي مانده بود فرود آمد و موتورسيكلت وي از در وسط داخل اتوبوس پانزدهم شد و خود با سر بر روي اتوبوس پانزدهم فرود آمد.

همان موقع که خبر را خواندم خیلی ناراحت شدم، و از این "فاصله ی خالی" بین اتوبوس چهاردهم و پانزدهم تعجب کردم. به خصوص اینکه ظاهرا رکورد قبلی دنیا در حد همان 14-15 اتوبوس بوده. کدام خرفتی این فاصله را خالی گذاشته؟

خبر تقریبا فراموش شد تا چند روز بعد که فیلم گزارش تلویزیونی ای از این قضیه دیدم. گزارش مربوط به برنامه ی "دوربین خبر ساز"، از شبکه ی خبر، بود. برنامه ای که اگر همه ی گزارش هایش همینطوری باشد شاید یکی از بهترین برنامه هایی است که تا به حال از تلویزیون ایران پخش شده.

گزارش از روز پرش است. گزارشگر به پیست پرش رفته. قبل از پرش با افراد مختلفی صحبت میکند. موتورسواران، "کارشناسان"، مسوولین فدراسیون موتورسواری و مردم معمولی. آدم های زیادی روی پیست هستند و مثل مور و ملخ راه میروند. کاملا بیهوده. عده ای هم همواره کنار پالیزوانیان راه میروند. از این آدم ها ایران زیاد هستند. همه جا هم هستند. انگل های بیکاری که فقط میخواهند "آنجا" باشند، نزدیک تر به صحنه، و اظهار وجود کنند. در بازی های فوتبال هم هستند، اطراف زمین عین سوسک و مورچه راه میروند. "جشن صعود" تیم ملی بعد از بازی با بحرین را یادتان هست؟ هرج و مرج. همه کس آن وسط دیده میشد به جز بازیکن ها و اعضای تیم. خبرنگارها، عکاسها، دربانهای ورزشگاه، حمال ها، توپ جمع کن ها، و همه ی کسانی که توانسته بودند خودشان را به نحوی از جایگاه تماشاچی ها به پایین پرتاب کنند-یا فک و فامیل نگهبانان- آنجا بودند و دور افتخار میزدند!! 8 سال پیش یادتان است؟ جشن صعود به فرانسه 98. بازیکن ها را با هلیکوپتر به آزادی آوردند. ولی باز هم این سوسک ها و مورچه ها آنجا بودند، هزاران نفر از آنها. باز هم دور افتخار میزدند

گزارش شومی است و هر دو باری که آن را دیدم موهای بدنم سیخ شده. حتی قبل از پرش، انگار همه میدانند که قرار است اتفاق بدی بیافتد. کارشناس ها و موتورسوار ها همگی از نقص های کار میگویند، و اینکه به نظرشان این کار عملی نمیشود، ولی همه آخر صحبتشان را با "ولی ایشالا خدا خودش کمک میکنه و میپره" تمام میکنند! از سکوی پرش میگویند، که ظاهرا خیلی بد و غیر علمی درست شده. از موتور ضعیف فالیزوانیان میگویند و اینکه هیچ تقویت نشده و به سرعتی که لازم است نمیرسد.

گزارشگر که معلوم است اصلا به این پرش خوشبین نیست با نگرانی از مسوولین فدراسیون سوال میپرسد. طوری که تلویحا سعی دارد آنها را از این کار منصرف کند. ولی نایب رئیس کثیف و کریه فدراسیون میگوید فدراسیون هر گونه حمایتی توانسته از این کار کرده، و حتی میگوید ممکن است فالیزوانیان از 22 اتوبوس هم بیشتر بپرد!!!! میگوید فدراسیون تمام تلاش اش را کرده که سلامت و ایمنی را تامین کند، و به قول خودش "هرجا که پزشکان گفته اند تایر و بسته های کاه" گذاشته اند!!!!! کلا خیلی خوشبین است و اصلا احساس نگرانی یا خطر نمیکند.

گزارشگر کنار اتوبوس ها میرود، جای یک اتوبوس خالی است. ظاهرا یک اتوبوس کم آورده بودند. گزارشگر با کسی که ظاهرا مسوول این کار بوده صحبت میکند و میپرسد چرا جای این اتوبوس خالی است؟ طرف میگوید اتوبوس ها را شرکت واحد چیده است و اشتباه آنهاست.گزارشگر هنوز نگران است، طرف میگوید الان این جای خالی را پر میکنیم.

فالیزوانیان را نشان میدهند با قیافه ای نذار و موتوری نذار تر. با او مصاحبه میکنند. مورچه ها و سوسک ها هم طبیعتا اطراف او ایستاده اند - تا در فیلم باشند. از سوابق اش میگوید و پرش هایش و اینکه انشاالله میخواهد برای ایران افتخار کسب کند (سوسکی میان حرف اش از پشت میگوید "علی یارت").

و آنگاه پرش.

فرود زودهنگام - ولی کاملا بدون نقص - روی اتوبوس سیزده، و حرکت پرشتاب به سوی اتوبوس چهارده؛ یا همان جای خالی که قرار بود اتوبوسی باشد ... و آنگاه صفحه ی سیاه. "بییندگان عزیز، به علت دلخراش بودن صحنه از پخش آن معذوریم". صدای جیغ و فریاد وحشتناک مردم، و "یا خدا" های گزارشگر پریشان درحالیکه در همان جای خالی اتوبوس چهارده ایستاده، و مورچه ها و سوسک ها کنارش در حال جنب و جوش هستند، و نفس زنان میگوید "چه اتفاقی ...بینندگان عزیز، همونطور که ملاحظه میکنید، آقای فالیزوانیان، دقیقا همان وسطی افتاد که به خاطر بی توجهی دست اندرکاران ... اتوبوس نبود ... صددرصد بی توجهی ... یا خدا". و هرج و مرج ادامه دارد. فالیزوانیان بالای اتوبوس، بی جان افتاده. اطرافش مورچگانی که هیچکدام شبیه پزشک یا امدادگر نیستند در جنب و جوش اند. بعضی در سر خود میزنند. خبری از آمبولانس یا ماشین های آتش نشانی نیست. هرج و مرج و گریه و شیون و "ما گفتیم" و "من بهشون گفتم" ادامه دارد و گزارش تمام میشود.

بعد از گزارش از استودیو تلفنی با نایب رئیس کثیف و کریه فدراسیون حرف میزنند. کسی که با او حرف میزند هم عالی است. شکیبا و محترمانه ولی کاملا با شهامت و جسارت از او بازخواست میکند. اصلا حاضر نیست بگذارد او به همین راحتی از زیر قضیه دربرود. ولی نایب رئیس کثیف کوتاه نمیاید. هیچگونه مسوولیتی را نمیپذیرد و میگوید فدراسیون و خود ما در روز پرش فقط "تماشاگر" بودیم و تمامی مسؤولیت پرش با خود فالیزوانیان بود. دوقورت و نیم اش هم باقی است که بعضی ها سعی دارند از قضیه سؤاسفتاده بکنند. آخرش میگوید "ما پیست را دراختیارش گذاشتیم دیگه، از این بهتر چی میخواست؟" گزارشگر هم میگوید "دست شما درد نکند".

* * *
سؤالهای زیادی میشه درباره ی این قضیه پرسید. مثلا اینکه چگونه و طبق چه محاسباتی کسی که قراره از 22 اتوبوس بپره، رو اتوبوس 13 میاد پایین؟ در حالیکه محاسبه ی این پرش در حد یک فرمول دبیرستانی است؟ خطای این فرمول - ناشی از مقاومت هوا و شرایط جوی، که تازه برای آنها هم مدل های پیشرفته (ولی کاملا آسان) وجود دارند - در حد یکی دو متر است، نه ده اتوبوس!!!! کدام احمقی مسؤول انجام این محاسبه بوده؟ و اگر خود فالیزوانیان بوده، فدراسیون هیچ دیپلمه ای نداشته که بیاید و این محاسبه را دوباره چک کند؟

یا اینکه چرا آن وسط، و دقیقا جایی که احتمال فرود (با توجه به رکورد جهانی قبلی) حداکثر است، جای خالی به اندازه ی یک اتوبوس وجود داشت؟ این رسما انگار شما بخواهید طرف را به قتل برسانید. تعجب میکنم چطور آن وسط یک چاه سی متری حفر نکردند، یا استخر پر از کوسه نگذاشتند. چطور آن چند صد سوسک و مورچه که آنجا بودند نگفتند این جای خالی را پر کنید؟ یا اگر گفتند کدام مسؤول احمقی بود که گوش نکرد؟ در واقع فاصله ی بین مرگ و زندگی فالیزوانیان کار پنج دقیقه بود: برداشتن اتوبوس اول و گذاشتن آن در جای خالی اتوبوس چهاردهم.

* * *
احتمال اینکه این اتفاق در یک کشور جهان سوم و عقب مانده ی دیگر میفتاد وجود دارد. ولی واکنش وقیحانه ی فدراسیون، که مسؤول انجام این برنامه بود، و اینکه از هیچ کس تا به حال شکایتی نشده و کسی محاکمه نشده، فقط در یک کشور جهان چهارصدم ممکن است اتفاق بیافتد.
در هر جای دیگری از دنیا بود، رئیس فدارسیون و مسؤولینی که آنجا حضور داشتند، همان لحظه استعفای خود را تقدیم میکردند و به نوعی محاکمه و جریمه میشدند. اینها نه تنها کوچکترین صحبتی از استعفا نمیکنند، بلکه طلبکار هم هستند و در روز روشن بدون اینکه مورد کوچکترین بازخواستی از مراجع قضایی قرار بگیرند به کار خود ادامه میدهند.

* * *
و حالا میرسیم به سد سیوند. خوشبختانه خبرش پخش شده، و روزنامه ها و خبرگزاری ها هم آن را مخابره کرده اند. این هم به نظرم یه کار خوب دیگه ی وبلاگها بود و بعید میدونم اگه ماها سر و صدا نمیکردیم خبرش به این حد پخش میشد.

راستش رو بخواهید ولی من خودم هنوز توجیه نشدم. به نظرم واکنش هر دو طرف، چه موافق ها و چه مخالف ها، تا حالا خیلی احساسی و غیر علمی بوده. من قبل از اینکه بخوام داد و بیداد فعالان "فرهنگی" و کارشناسان "حقوق بشری" رو در این مورد بشنوم، بسیار ترجیح میدم صحبت های تیم های باستان شناسی ای که الان در همان محوطه مشغول کار هستند را بشنوم. میخواهم چهار تا نقشه ببینم که این تنگه ی بلاغی کجا هست، سد سیوند کجا قراره ساخته بشه، محوطه های باستانی چند تا هستند، روی نقشه کجا هستند. میخواهم یه گزارش نسبتا علمی از کسایی که میدانند چی میگویند بخوانم. این چیزی است که هنوز پیدا نکردم. شاید بهترین و به درد بخور ترین گزارشی که خوانده ام این بوده.

برداشتی که من با خواندن این مقالات داشته ام (و ممکن است اشتباه باشد) این است که بزرگترین صدمه ای که آبگیری این سد به آثار باستانی میرساند مربوط به همان منطقه ی بلاغی است، و ظاهرا خود پاسارگاد و آرامگاه کورش در خطر نیستند. منطقه ی بلاغی هم آثر باستانی مختلفی از دوران غارنشینی تا دوران اسلامی را در خود جای داده. الان هم چند تیم ایرانی و خارجی در آن منطقه مشغول کاوش هستند. پس با توجه به اینکه به هر حال برای این پروژه هزینه زیادی شده و برای کشاورزی هم میتواند مفید باشد، یکی از معقول ترین کارهایی که به نظر میرسد به تاخیر انداختن آبگیری سد است، و در اختیار قرار دادن زمان کافی به تیم های باستان شناسی که عملیات کاوش یا هر کار دیگری را که دارند میکنند، انجام بدهند. آنگاه با توجه به تشخیص و گزارش های آنها، میتوان درخواست زمان بیشتر کرد.

در گزارش امروز شرق هم آمده که ظاهرا آبگیری به تاخیر افتاده. اگر راست باشد که عالی است. خلاصه به نظرم به جای شلوغکاری محض و داد و فغان باید وزارت نیرو با هر ارگانی که مسوول این سد هست را تحت مراقبت و فشار گذاشت و فقط مواظب بود تا حاجی یک دفعه شلنگ را باز نکند. اگر خبرهای کارشناسانه و موثقی دراین زمینه دارید لطفا لینک آنها را در کامنت بگذارید.